Transseksualiteit is van alle jaren en standen. Fotograaf Tom van Limpt legde in Reusel plaatsgenoot Frank vast, die bezig is om Shirley te worden. Hier vindt u zijn werk én een korte historie van transseksualiteit.
Over vrouwen die door een speling van het lot in mannenlichamen waren geboren en mannen die waren gevangen in vrouwenlichamen, werd al gerapporteerd in de Klassieke Oudheid. Uit de overlevering weten we ook dat er twee millennia terug al geslachtsveranderingoperaties werden uitgevoerd althans bij mannen die vrouwen wilden worden en toen nog karig uitgeruste geneesheren verzochten om castratie.
Neurobioloog Dick Swaab kwam een paar jaar terug met cijfers over het voorkomen van transseksualiteit: 1 op de 10 duizend in het geval van man-naar-vrouw-transseksualiteit en 1 op de 30 duizend in het geval van vrouw-naar-man. De bekende Amerikaanse computerwetenschapper en transgenderactivist Lynn Conway schat dat aantal flink wat hoger: respectievelijk één keer per 500 mannen en één keer per 2.500 vrouwen.
Fotograaf Tom van Limpt uit het Brabantse Reusel legde zijn plaatsgenoot Shirley (34) vast. Zij werd geboren als Frank en begint dit voorjaar met hormoonbehandelingen als voorbereiding op geslachtsveranderende operaties die waarschijnlijk in 2019 zullen plaatsvinden. Nu al gaat zij door het leven als vrouw. In haar leven als man werkte ze als bouwvakker.
Geen cultuurgebied, sociale klasse of beroepsgroep waarin transseksualiteit niet voorkomt. Zowel voetballers, onderzeebootkapiteins als rockmuzikanten ondergingen de afgelopen decennia geslachtsveranderingen. Fans van voormalig olympisch kampioen Bruce Jenner verwelkomen deze oude steratleet tegenwoordig als Caitlyn Jenner. Fans van rockgroep Jethro Tull hebben David Palmer, op platenhoezen uit de jaren zeventig een bebaarde toetsenman met pijp, in de armen gesloten als Dee Palmer.
Transseksuelen hebben nog een wereld te winnen maar hebben al een wereld gewonnen, stelde Lynn Conway. Amper een halve eeuw geleden gold transseksualiteit nog als een aandoening van excentriekelingen en zonderlingen. Toen Conway in 1968 na jaren van depressies die voortvloeiden uit haar geslachtsidentiteitsstoornis besloot tot een operatieve geslachtsverandering, had dat vergaande consequenties. De toegang tot de kinderen uit het huwelijk dat zij was aangegaan als man, werd haar ontzegd. Haar werkgever IBM ontsloeg haar en kreeg daar spijt van toen Conway later behalve als transgenderactivist furore maakte als computerwetenschapper.
Vóór de Deense kunstschilder Einar Wegener in de jaren'20 van de vorige eeuw in het openbaar een nieuw leven begon als Lili Elbe, bestond transseksualiteit in Europa vrijwel alleen binnenskamers. Elbe onderging in 1930 als eerste in de moderne geschiedenis geslachtsveranderende operaties. In het Europa van het interbellum veroorzaakte dat zo'n schok dat de Deense koning Elbe's huwelijk nietig verklaarde.
Ze overleed een jaar later als gevolg van complicaties bij de vijfde en laatste operatie. Het is een eufemisme dat zij het pad effende voor lotgenoten. Een geromantiseerde versie van het levensverhaal van Lili Elbe vormde de basis voor het bioscoopsucces The Danish Girl. Dat dit leven pas in 2015 en niet in 1965 werd verfilmd, is niet toevallig.
Artikel de Volkskrant 17-01-2018 - tekst: Olaf Tempelman